1. Pierwszy dzień w nowej pracy na pewno nie będzie łatwy. Oprócz stresu związanego z nowym otoczeniem, pracownik musi załatwić kilka formalności , których ominąć nie można, gdyż wynikają z przepisów prawa pracy, które zostały tak ukształtowane, aby chronić stronę słabszą , jaką jest właśnie pracownik.  Warto więc  je poznać w zakresie praw i obowiązków, które przysługują zatrudnionym. Pozwoli to uniknąć przykrych niespodzianek  już na początku drogi  zawodowej w nowej firmie.
 
2. Trzeba również mieć na uwadze, że załatwianie niezbędnych na starcie formalności, leży w interesie pracownika , bo określa jego status w firmie.
 
3. Pracownik musi dopilnować, aby została podpisana właściwa ,czyli uzgodniona podczas rozmów właściwa umowa, która będzie podstawą zatrudnienia.
 
4. Należy sprawdzić , czy dokument zawiera wcześniej wynegocjowane zapisy i postanowienia.
 
5. Nie bójmy się pytać  i nie podpisujmy dokumentów, z których treścią się nie  zgadzamy; jest jeszcze czas, aby o wszystkim podyskutować  i dokonać zmian .
 
 Sprawne przeprowadzenia pracownika przez proces formalności związanych z objęciem stanowiska  należy do podstawowych obowiązków  szefa. W większych firmach szef nie robi tego osobiście, gdyż ma do tego odpowiednio przygotowanych pracowników z działu personalnego, Nie zmienia to faktu, że główna odpowiedzialność  za dopełnienie formalność  i tak spoczywa na pracodawcy.
 
PAMIĘTAJ również, że sprawne załatwienie wszystkich formalności obowiązujących na starcie: przedstawienie wszystkich wymaganych zaświadczeń i dokumentów kwalifikacyjnych, podpisanie koniecznych oświadczeń, odbycie obowiązkowych badań i szkoleń,  spowoduje, że szybciej będziesz  mógł przystąpić do tego , co jest najważniejsze   - czyli samej pracy.
 
6. Z chwilą nawiązania stosunku pracy  ( jest to dzień zawarcia umowy  o pracę lub wskazany w umowie dzień  rozpoczęcia pracy )  kandydat zyskuje statut pracownika.  Wówczas rozszerza się katalog danych, o ujawnienie których poprosi pracodawca.
  Musisz więc podać informacje  dotyczące:
1.      numeru  PESEL
2.      imion i nazwisk  oraz dat urodzenia dzieci pracownika, jeżeli podanie tego typu danych jest konieczne  ze względu na korzystanie  z uprawnień przewidzianych  w przepisach prawa  pracy,  np. pracownik będzie korzystał z dwóch dni wolnych w ciągu roku tzw. opieki nad dzieckiem
3.       innych danych, gdy taki obowiązek wynika  z odrębnych uregulowań prawnych  np. przynależność do Narodowego Funduszu Zdrowia.
Pracodawca może również poprosić pracownika o udostępnienie zdjęcia ( potrzebne  np. do identyfikatora upoważniającego Cię do wejścia na teren zakład lub jego części specjalnej).
 
7. OBOWIĄZEK PODDANIA SIĘ BADANIOM  LEKARSKIM
 
Pracodawca nie podpisze z Tobą umowy, jeśli nie przedstawisz wyników wstępnych badań lekarskich, na które będziesz skierowany przez pracodawcę. Podczas badań lekarz dokonuje  ogólnej oceny stanu  zdrowia, stwierdzających brak przeciwwskazań do wykonywania danej pracy.
Kadrowa lub osoba zajmująca się w firmie sprawami personalnymi wydaje więc skierowanie na badania wstępne z opisem stanowiska, na którym dana osoba ma być zatrudniona. Z kolei szczegółowy zakres badań zależy od wykonywanego stanowiska.  Jeżeli kandydat będzie pracować przy komputerze przynajmniej cztery godziny dziennie, zostanie skierowany także na badania wzroku. Zaświadczenia o przebytych badaniach należy przynieść  pierwszego dnia pracy, a badania wykonać przed dniem rozpoczęcia pracy. W przeciwnym razie pracodawca nie powinien dopuścić pracownika do wykonywania pracy bez aktualnego orzeczenia lekarskiego. Dlatego też nie możesz ominąć tej formalności  i nie poddać się badaniom, tłumacząc się  że masz badania z bieżącego roku wydane, gdy byłeś zatrudniony w innej firmie. Niestety, w świetle prawa zaświadczenie to nie będzie honorowane, a badania i tak trzeba będzie przeprowadzić.
Gdy kandydat odmówi przeprowadzenia badań wstępnych, pracodawca nie powinien z kandydatem zawrzeć umowy o pracę.

 Pracodawca nie podpisze z Tobą umowy, jeśli nie przedstawisz wyników wstępnych badań lekarskich, na które będziesz skierowany przez pracodawcę. Koszt badań w całości pokrywa pracodawca.

·    W praktyce firma wskazuje konkretną przychodnię, z którą ma podpisaną umowę  i wtedy badania dla pracownika są bezpłatne, albo pracownik wykonuje badania  w wybranej przez siebie przychodni medycyny pracy . W takiej sytuacji pracodawca zwraca koszty na podstawie przedstawionego rachunku.  
·     Po przeprowadzeniu badania lekarz  medycyny pracy wydaje zaświadczenie, w którym stwierdza albo brak przeciwwskazań albo wskazuje przeciwwskazania na określonym stanowisku. Takie zaświadczenie należy dostarczyć do działu kadr w firmie.  Składa się je w części A akt osobowych pracownika.

8. KWESTIONARIUSZ OSOBOWY
Następnie przyszły pracownik będzie poproszony o wypełnienie kwestionariusza  osobowego, do którego nie ma obowiązku dołączać swoich fotografii. Oczywiście osoba aplikująca do pracy może  z własnej woli dołączyć zdjęcie albo zrobić to, gdy pracodawca ją oto poprosi  Wypełniając kwestionariusz , kandydat powinien podać informacje , czy jest zarejestrowany w lokalnym urzędzie pracy  jako osoba bezrobotna  ( w rejestrze bezrobotnych).
Po dokonaniu tych formalności  i uwzględnieniu istotnych warunków zatrudnienia  kolejnym etapem jest zawarcie umowy o pracę, poprzez jej podpisanie.
 
9. STRUKTURA FORMALNA UMOWY O PRACĘ
Z punktu widzenia interesów pracownika najlepiej jest, gdy umowa o pracę zostanie  zawarta na piśmie. Od tej bowiem chwili pracownik korzysta ze wszystkich swoich praw mu przysługujących. Przed jej podpisaniem należy sprawdzić, czy dokument zawiera wszystkie uzgodnione wcześniej elementy .  W praktyce jednak bywa tak, że pracownik rozpocznie pracę, a pracodawca nie śpieszy się z podpisaniem umowy . To jeszcze nie musi oznaczać  nic złego, gdyż nasze prawo pracy dopuszcza takie sytuacje, w których strony mogą zawrzeć umowę  w dowolnej formie,  nawet w sposób ustny, i pracownik może być dopuszczony do pracy. Taki stan jest jednak niekorzystny dla pracownika – to z umowy wynikają  jego najważniejsze uprawnienia, jak np. wysokość lub sposób wyliczenia wynagrodzenia . Dlatego przepisy  nakazują pracodawcy, aby najpóźniej w dniu rozpoczęcia  pracy dokonał pisemnego  potwierdzenia najważniejszych ustaleń,  jakie zapadły w trakcie  negocjacji.
 
Takie oświadczenie musi zawierać szczególnie dane:

·         kto jest pracownikiem a kto pracodawcą, z podaniem adresów  prawnych i do korespondencji
·         jaki rodzaj umowy  został zawarty ( na okres próbny czy na czas określony)
·         jakie wynikają z umowy  najważniejsze warunki i wzajemne zobowiązania ( rodzaj pracy, miejsce jej wykonywania , wynagrodzenie, wymiar etatu , termin rozpoczęcia pracy).
 
 Niepotwierdzenie zawartej umowy jest wykroczeniem i pracodawca może być ukarany grzywną wymierzona przez sąd grodzki nawet do 30000 zł; jeżeli inspektor pracy nie zdecyduje się na złożenie wniosku  o ukaranie do sądu grodzkiego , może wymierzyć mandat  do 2000zł .
 
10. UMOWA  PRZEDWSTĘPNA
 
Czasami się zdarza, że do zawarcia umowy o pracę, nie może dojść  od razu lub w tym terminie, który odpowiada pracodawcy, np.  pracownik , którego chce pozyskać, pracuje jeszcze w innej firmie,  w której  dopiero rozwiąże stosunek pracy.
Wówczas rozwiązaniem jest podpisanie umowy przedwstępnej, w której strony zobowiązują się do zawarcia umowy o pracę w przyszłości. Taka umowa powinna być sporządzona na piśmie,  zwłaszcza na wypadek ewentualnego sporu. Jeżeli  jedna ze stron bowiem uchyli się od zawarcia umowy przyrzeczonej, czyli umowy o pracę, to drugiej stronie przysługuje możliwość  dochodzenia odszkodowania o maksymalnej wysokości wartości 3. miesięcznego wynagrodzenia za pracę na stanowisku  objętym umową przedwstępną. Przyszły pracownik ma jeszcze jedną możliwość . Otóż może domagać się  od niedoszłego pracodawcy, aby ten zawarł z nim umowę, do której się zobowiązał. Jest to raczej uprawnienie teoretyczne, gdyż w praktyce trudno sobie wyobrazić, aby stosunek pracy zawarty na  podstawie takiej umowy  był kontynuowany.

11. Co powinna zawierać prawidłowo sporządzona umowa?
 
Co do zasady – i tak jest najczęściej – umowę o pracę zawiera się najczęściej na piśmie.
Z jej treści powinno wynikać  przede wszystkim:
·         kim są strony umowy , a  wiec dane pracodawcy  i pracownika,
·         jaki rodzaj umowy zawarto( na  czas próbny, na czas określony,)
·         jaki jest rodzaj pracy, który pracownik ma wykonać
·         miejsce wykonywanej pracy 
·         termin rozpoczęcia zatrudnienia
·         wynagrodzenie za pracę wraz ze wskazaniem jego składników
·         wymiar czasu pracy
·         data zawarcia umowy
w/w  elementy to minimum treści, które powinna określić każda umowa o pracę.
 

 Brak w umowie określenia stron umowy i rodzaju pracy powoduje jej nieważność z mocy prawa,  a zatem w takim przypadku nie dochodzi w ogóle do zawarcia umowy o pracę.

 
12. ELEMENTY  UMOWY
 
Strony umowy
 
·         nazwa pracodawcy z podaniem formy prawnej  lub imię i nazwisko pracodawcy , gdy jest to osoba fizyczna
·         imię i nazwisko pracownika
Rodzaj umowy
·         podanie jednej z nazw umowy zgodnie z kodeksem pracy
Rodzaj pracy
·         podanie nazw stanowiska, pełnionej funkcji
Miejsce wykonywania pracy
·         najczęściej podaje się adres pracodawcy: można podać określony region, obszar wykonywania przez pracownika powierzonych żądań
Termin rozpoczęcia pracy
·         podanie konkretnej daty kalendarzowej ( dzień miesiąc rok), a gdy takiego terminu nie określono, to termin rozpoczęcia pracy  pokrywa się z terminem  zawarcia umowy o pracę
Wynagrodzenie
·         zawsze konieczne jest podanie wysokości wynagrodzenia  zasadniczego ( określona kwota brutto),
Wymiar czasu pracy
·         określenie wymiaru etatu , np. pełny wymiar czasu pracy  lub podanie  liczby godzin  do przepracowania  w danym okresie rozliczeniowym.  Gdy wymiaru nie określono , przyjmuje się, że pracownik jest zatrudniony  w pełnym wymiarze czasu pracy ( na cały etat)
W umowie o pracę  mogą się znaleźć także inne postanowienia  i zapisy, jeżeli jest taka wola stron  i chcą takie zapisy włączyć w treść  umowy.  Istnieje tylko jedno ograniczenie swobody woli, a mianowicie,  że zapisy takie nie mogą być mniej korzystne dla pracownika, niż stanowią to przepisy prawa pracy. Klauzule umowy nie mogą pracownika w szczególności pozbawić:
-  prawa do urlopu  wypoczynkowego  lub ustanowić krótszego niż  wynikający z przepisów  kodeksu  pracy wymiaru  takiego urlopu ,
-   pozbawić prawa  do wynagrodzenia chorobowego itp.
 

 Postanowienie zapisane w umowie, a mniej korzystne dla pracownika, są wówczas nieważne  z mocy prawa,  tzn. nie wywierają żadnych skutków . Nieważność nie dotyczy jednak całej umowy  o pracę, a  jedynie jej konkretnych postanowień.
 
W umowie o pracę można również spotkać się z zapisami dotyczącymi:

·         przyznania pracownikowi prawa używania służbowego samochodu  do celów prywatnych
·         wykupienia dodatkowego ubezpieczenia na życie dla pracownika
·         przyznanie dla pracownika urlopu wypoczynkowego dłuższego niż ustawowy
·         zobowiązuje się pracownika do zachowania tajemnicy przedsiębiorstwa
·         zobowiązuje się pracownika , że  w czasie trwania stosunku pracy nie będzie prowadził wobec pracodawcy działalności  konkurencyjnej ( zakaz konkurencji)
 
13. OKREŚLENIE  OBOWIĄZKÓW
 
A.   Przyjęcie warunków umowy i jej podpisanie nie kończy formalności, jakie pracownik powinien załatwić  rozpoczynając drogę zawodową  w firmie.  Nowy pracownik dostanie do zaakceptowania dokument, określone i sprecyzowane zostały jego obowiązki pracownicze. Zakres czynności i obowiązków przedstawia się nowemu pracownikowi przy podpisaniu z nim umowy  o pracę, ale można to  zrobić później, już w trakcie zatrudnienia. Ważne jednak jest , aby jeszcze przed pod podjęciem zdań  pracownik został poinformowany, co należy do jego obowiązków.
B.   Zazwyczaj „ zakres  czynności pracownika” stanowi załącznik umowy  o pracę. Zakres czynności  powinien  w sposób  najbardziej precyzyjny opisywać obowiązki  pracownicze, tak aby odpowiadały ustaleniom zawartym w umowie  o pracę, a przede wszystkim rodzajowi umówionej pracy. Nie może być tak , aby wykaz obowiązków  i czynności przedstawionych pracownikowi nie pokrywał się z rodzajem pracy  wynikającej z umowy  o pracę. Najczęstszym błędem w umowie  jest przedstawienie zakresu pracy  lub stanowiska w sposób ogólny.  np. „ pracownik jest zatrudniony na stanowisku redaktora,  sekretarki itp. lub przez wskazanie rodzaju pracy : sprzedaż „artykułów spożywczych„ itp.
C.   Istotne jest, aby pracodawca zapoznał pracownika z zakresem jego obowiązków i podporządkowanych mu  zadań w  sposób szczegółowy, gdyż w przypadku ewentualnych sytuacji spornych, gdy pracodawca chce ukarać pracownika  za niedopełnienie jakiegoś obowiązku lub zamierza rozwiązać z nim umowę  o pracę z powodu popełnionego przewinienia,,  z treści tego dokumentu można wnioskować o sposobie wykonywania czynności , a także o odpowiedzialności pracownika.
D.    Z punktu widzenia interesów pracownika  korzystniej jest, jeżeli zakres czynności jest ustalony  przy zawieraniu umowy o pracę , gdyż stanowi wtedy integralną  jej część  i jednostronna  jego zmiana przez pracodawcę nie jest  możliwa. Konieczna jest bowiem zgoda pracownika,  albo uruchomienie przez pracodawcę odpowiedniej procedury polegającej na wypowiedzeniu dotychczasowych warunków pracy. Podobnie, gdy w trakcie zatrudnienia pracodawca zmienia zakres czynności  w ten sposób, że wykraczają poza zakres ustalonej w umowie rodzaju pracy, potrzebna jest zgoda pracownika. Gdy pracownik nie zgadza się ze zmianą, wówczas konieczne jest  wypowiedzenie zmieniające .
E.    Jednak nie wszyscy pracodawcy stosują tryb zapoznawania pracowników z zakresem czynności w formie pisemnej . Prawo niestety także nie ustala takiego obowiązku. Może być tak, że pracownik zostanie zapoznany z zakresem swoich  obowiązków i sposobem wykonywania czynności podczas rozmowy z przełożonym. Jeżeli pracodawca stosuje formę pisemną , to ten fakt zapoznania się pracownika w formie pisemnej,  powinien zostać potwierdzony podpisem pracownika. 
F.    Jeszcze przed rozpoczęciem pracy, nowego pracownika pracodawca powinien zapoznać z obowiązującym w firmie  regulaminem pracy , a także  zakresem informacji  objętej tajemnicą . Pracownik zostanie poproszony  o złożenie na piśmie oświadczenia o zapoznaniu się z wyżej wymienionymi dokumentami, a następnie zostanie ono dołączone do akt osobowych pracownika.

14. SZKOLENIE KONIECZNE
 
a)    Przepisy wymagają  również , aby nowo zatrudniony pracownik  odbył szkolenie z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. Powinno ono być zorganizowane przed dopuszczeniem  pracownika do pracy, czy przed jej podjęciem.
b)    Szkolenie organizuje się w godzinach pracy  i na koszt pracodawcy. Takie szkolenie obejmuje przede wszystkim  tzw.  instruktaż ogólny, podczas którego pracownika zapoznaje się z podstawowymi zasadami i  przepisami bezpieczeństwa i higiena pracy. Może mieć również formę instruktażu stanowiskowego. Przeprowadza się go głównie  na stanowiskach roboczych , a także innych , na których  występuje narażanie pracownika  na działanie czynników szkodliwych  dla zdrowia,  czy niebezpiecznych,  w celu zapoznania pracownika z metodami bezpiecznej pracy na tym stanowisku.
c)     Po odbyciu szkolenia  pracownik otrzymuje kartę szkolenia  wstępnego , w której potwierdza się fakt  obowiązkowego szkolenia. Przechowuje się ją w aktach osobowych pracownika.
To jeszcze nie koniec formalności związanych z podjęciem zatrudnienia.
d)    Pracownik powinien w przeciągu siedmiu dni od daty zawarcia umowy  o pracę zostać poinformowany na piśmie przez pracodawcę  o warunkach  zatrudnienia i przysługujących pracownikowi uprawnieniach, które wynikają z obowiązujących przepisów prawa pracy 
 
 A oto najbardziej istotne elementy, których naruszenie, oznacza w praktyce elementarne naruszenie Twych pracowniczych praw:
·         norma  czasu pracy to dobowo 8 godzin i tygodniowo 40 godzin
·         co najmniej raz w miesiącu należy Ci się wypłata wynagrodzenia za pracę
·         już po miesiącu pracy ( z wyjątkiem pracy w okresie próby trwającej nie dłużej niż 6 miesięcy) masz prawo do urlopu  wypoczynkowego,
·         masz prawo do okresu wypowiedzenia
·         masz prawo zapoznać się z układem zbiorowym pracy, który obowiązuje w firmie.
 
Mniejsza firma, która zatrudnia mniej niż 20 pracowników ,dodatkowo jeszcze informuje nowo zatrudnionego  o porach, w których następują zmiany  w procesie pracy i o terminie i czasie wypłaty  wynagrodzenia, a także o przyjętym w firmie sposobie potwierdzenia przybycia do pracy i jej zakończeniu. 
 
Ponadto wymogiem formalnym jest, aby pracownik znał treść przepisów dotyczących równego traktowania  w zatrudnieniu. Taką informację  pracodawca może rozesłać  za pomocą  wewnętrznej poczty  elektronicznej lub wywiesić tekst przepisów na tablicy w widocznym dla pracowników miejscu.
 
15.  PRZELEW   PENSJI  NA  KONTO
 
Zlecając dyspozycję przelewu pensji na konto, pracownik zostanie na pewno poinformowany  w kadrach ,że może złożyć  PIT- 2 , czyli oświadczenie  do celów podatkowych , w których wskaże pracodawcę jako  płatnika właściwego do odprowadzania comiesięcznej zaliczki na podatek dochodowy. Posiadając takie oświadczenie, pracodawca będzie mógł pomniejszyć comiesięczną zaliczkę na podatek o kwotę wolną.
 
Z podatkami wiąże się posiadanie numeru  NIP ( numer identyfikacji  podatkowej). Jeżeli pracownik nigdzie wcześniej nie pracował i jest to jego pierwsze zajęcie, to być może nie miał potrzeby występować o nadanie mu numeru NIP, którego posiadanie jest obowiązkowe.
NIP nadawany jest przez urząd skarbowy  i są dwie drogi jego uzyskania.
·         można samodzielnie wystąpić do urzędu o nadanie numeru
·         albo może zrobić to pracodawca, który jest płatnikiem zaliczki  na podatek naszego wynagrodzenia.
Odbywa się to w ten sposób, że szef przekazuje do wypełnienia  specjalny formularz  zgłoszenia identyfikacji  NIP- 3. Powinien to zrobić w ciągu 7 dni od daty potrącenia pierwszej zaliczki na podatek lub złożenia  oświadczenia w sprawie rozliczenia rocznego PIT- 12.  Pracownik wypełnia formularz , podpisuje zgłoszenie  i przekazuje je do pracodawcy , który dostarcza je do urzędu skarbowego . Urząd skarbowy nadaje NIP.
Jak już wspominano wielokrotnie z punktu widzenia osoby świadczącej pracę najkorzystniej jest  pracować na etacie. Praca na podstawie umowy  o pracę zapewnia bowiem maksimum uprawnień stronie słabszej, czyli pracownikowi . Wynika to z przepisów regulujących  stosunek pracy,  czyli z przepisów prawa pracy,  które zostały tak ukształtowane , aby zapewnić ochronę pracownikowi  Na korzyść pracownika przemawiają specjalne uregulowania  o czasie pracy , gwarancje dotyczące wypłaty,  przyjmowanie minimalnego wynagrodzenia  za pracę,  prawo do urlopu wypoczynkowego,  uprawnienia występujące w grupie stosunków pracy. Z takimi zabezpieczeniami dla strony wykonującej pracę  nie spotkamy się w przypadku zatrudnienia na podstawie prawa cywilnego , popularnej umowy zlecenia , czy umowy o dzieło.
 
16. NORMY CZASU PRACY
 
W przepisach prawa pracy w sposób szczegółowy zostały uregulowane kwestie dotyczące czasu pracy  pracownika  i  w tym zakresie nie obowiązuje dowolność.
W Polsce podstawowy czas wynosi:
·         8 godzin na dobę
·         40 godzin tygodniowo –
·         tydzień pracy to 5 dni
Pracownik może pracować w różnych systemach czasu  pracy  i wtedy  dopuszcza się odstępstwa  od tak przedstawionych norm ,w systemie równoważnego  czasu pracy dopuszczalne jest ,że w niektóre dni tygodnia  praca zostanie przedłużona  do 12 godzin na dobę, a w pozostałe tak skrócona , żeby tygodniowy limit  godzinowy wynosił 40  rozliczanych w ramach miesiąca.
 
Poza niedzielą, w każdym  tygodniu pracownikowi przysługuje jeden dzień wolny, ale nie musi to być sobota.
To jaki dzień tygodnia zostanie wyznaczony na dodatkowo wolny od pracy , zależy od rozkładu czasu pracy u konkretnego pracodawcy,  w większości  instytucji związanych z kulturą jest  to poniedziałek.
 
Użycie określenia „przeciętne”  oznacza, że liczba 40 godzin i 5 dni w skali tygodnia  nie mają charakteru sztywnego i są rozliczane w ramach okresu rozliczeniowego  tzn. pracownik w jednym tygodniu pracował 43 godziny, to w następnym powinno to zostać zrekompensowane  krótszą pracą,  albo w jednym tygodniu pracodawca  wyznaczy pracę w wolną sobotę , a w następnym tygodniu będą mieli pracownicy wolny –piątek i sobotę.
 
WAŻNE JEST , aby w całym okresie rozliczeniowym  iloraz z podzielenia faktycznej  liczby przepracowanych godzin  przez liczbę dni pracy wynosił 40 godzin.
 
Czas pracy rozlicza się w ramach tak zwanego okresu rozliczeniowego, który wynosi jeden miesiąc  lub jego wielokrotność . W ramach tego okresu  pracodawcy rozplanowują pracownikom pracę, wskazując które dni są dla pracowników  dniami pracy , a które dniami wolnymi  . Okres rozliczeniowy umożliwia również ustalenie , czy pracownik wykonywał pracę w nadgodzinach . Za pracę w nadgodzinach przysługuje rekompensata w postaci :
·         czasu wolnego
·         albo dodatkowe wynagrodzenie określone stawkami o dodatku za każdą
godzinę  ponad wymiar
 
Ponadto należy pamiętać, że limit dopuszczalnych godzin nadliczbowych  jest ograniczony.
Nie może on w skali roku przekroczyć 416 godzin, wiec wynika stąd, że tygodniowy czas pracy pracownika łącznie z godzinami nadliczbowymi nie może przekroczyć  48 godzin , czyli pracownik w tygodniu może przepracować maksymalnie 8 godzin nadliczbowych ; w skali roku będzie  to 52 tygodnie  pracy x 8 godzin =416 godzin.
 
Przepisy o czasie pracy przyznają pracownikowi prawo do:
·         11- godzinnego odpoczynku dobowego,
·         35- godzinowego odpoczynku tygodniowego  lub co najmniej 24- godzinnego w szczególnych sytuacjach , w przypadku pracy zmianowej , bądź  konieczności prowadzenia   długotrwałej akcji ratowniczej
·         15 – minutowej osobistej przerwy  w czasie pracy, opłaconej i wliczonej w dobowy wymiar  czasu pracy wynoszący  co najmniej 6 godzin,
·         5 minutowej przerwy  po każdej godzinie pracy przy komputerze.
 
17. WYNAGRODZENIE
 
Każdy zatrudniony w na podstawie umowy o pracę ma prawo  do wynagrodzenia ,  które przysługuje za wykonaną pracę. Przepisy prawa pracy przewidują jednak – i to jeszcze jedna cecha , która odróżnia stosunek pracy od innych stosunków prawnych – wypłatę wynagrodzenia  także za czas niewykonywania pracy, np., czas choroby pracownika  lub gdy przebywa on na urlopie wypoczynkowym . To ile pracownik będzie zarabiał , wynika przede wszystkim z tego, co ustalił wcześniej z pracodawcą.  Podana na umowie wysokość wynagrodzenie jest kwotą brutto.  Od tej kwoty pracodawca musi odliczyć:
·         obowiązkowe składki  na ubezpieczenie społeczne,
·         ubezpieczenie zdrowotne
·         odpisy na fundusze pracownicze
·         zaliczkę na podatek dochodowy
Trzeba pamiętać, że netto ( na tzw. „rękę”) pracownik otrzymuje wynagrodzenie  z potrąceniem w/w elementów. Tak wyliczona wartość może też być zmniejszona o inne składki wynikające  np. z regulaminu zakładowego .
 
 Przepisy prawa gwarantują , że pracownik nie może zarobić mniej, niż wynosi ustawowo obowiązujące w danym roku wynagrodzenie minimalne. W 2010 jest to kwota 1317 zł.
 
Do otrzymania wynagrodzenia uprawniony jest wyłącznie pracownik, chyba że złoży pisemne oświadczenie, iż np. w czasie Swej choroby zakład pracy powinien wypłacić pensję osobie wskazanej w pełnomocnictwie. Oświadczenie może także przewidywać zakaz poboru wynagrodzenia pracownika przez określone osoby, w tym  z kręgu pierwszego stopnia pokrewieństwa, a nawet przez współmałżonka..
 W przypadku wykonywania prawa do zajęcia pensji przez komornika w wysokości przyznanej przez sąd, komornik musi zostawić pracownikowi kwotę minimalną .
 
18. U R L O P Y
 
Każdy pracownik ma prawo do urlopu wypoczynkowego dzielimy na płatny wypoczynkowy i może być dodatkowo okolicznościowy za zgodą firmy bezpłatny
Wymiar urlopu wypoczynkowego
20 dni gdy okres zatrudnienia wynosi  mniej niż 10 lat
16 dni gdy okres zatrudnienia  wynosi co najmij 10 lat
 
 W Polsce obowiązują dwa wymiary urlopu wypoczynkowego kryterium jest ogólny okres zatrudnienia , do którego zalicza się nie tylko ściśle wykonywanej pracy , a także inne okresy
 Wymiar urlopu wypoczynkowego zależy wiec przede wszystkim  od ogólnego stażu pracy , do którego zalicza się  wszystkie okresy wykonywania pracy  na podstawie umowy  cywilnoprawnych  własnej działalności gospodarczej. Do  ogólnego stażu pracownika wlicza się okres  nauki w ostatniej szkole  pod warunkiem  jej ukończenia (tj. podstawowej, zawodowej, średniej, wyższej)
I tak:.
·         jeżeli pracownik ukończył  szkołę zawodową, zalicza się 3 lata
·         jeżeli ukończył szkołę średnią zawodową , technikum ma 5 lat
·         gdy ukończył liceum 4 lata
·         studia z dyplomem magistra - 8 lat
Często zdarza się, że pracownik uczył się i pracował – wówczas może wybrać to co dla niego jest korzystne ( który okres jest dłuższy) albo nauka albo praca.
 Do stażu urlopowego wliczane są także inne okresy, które mimo że nie są okresami (ścisłego) zatrudnienia , podlegają wliczeniu, gdyż tak stanowi prawo. Okresy te to::
 
                                                   Urlop
                                             Pracowniczy
 
 - urlop                                     - urlop                               - urlop
wychowawczy                   wypoczynkowy                     bezpłatny
  - urlop                                     - urlop                               -urlop
 macierzyński                       szkoleniowy                  okolicznościowy
 
Łyk wiadomości o urlopach:
1.      za urlop bezpłatny, jak sama nazwa wskazuje, pracownik nie otrzyma wynagrodzenia. Pracodawca jednak jest zobowiązany do udzielenia pracownikowi urlopu bezpłatnego. Pamiętać jednak trzeba, że ten okres w pracy jest okresem zawieszenia , pracownik w tym czasie nie nabywa żadnych uprawnień.  
2.      urlopy okolicznościowe, to jeden lub dwa dni płatnego zwolnienia z powodu zajścia ważnych zdarzeń  w życiu osobistym pracownika – (np. żona urodziła Ci dziecko, stąd masz prawo  do 2 dni zwolnienia od świadczenia pracy.)
3.      urlop szkoleniowy  przysługuje , gdy pracodawca skieruje pracownika do szkoły  lub na inny rodzaj szkolenia ( kurs , czy praktykę zawodową)  długość zwolnienia z pracy  zależy od rodzaju szkoły  czy kursu , egzaminów , do których przystępuje pracownik.
4.      urlop macierzyński, to urlop przysługujący pracownicy, która urodziła dziecko; jego wymiar zależy od tego czy jest to pierwszy czy kolejny poród .
 
Jeżeli pracownik uczy się z własnej inicjatywy -bez skierowania przez firmę – to nie przysługuje mu urlop szkoleniowy . Może wówczas poprosić o urlop bezpłatny.
 
Z urlopu macierzyńskiego może skorzystać także pracownik – ojciec , ale tylko wtedy,  gdy pracownica –matka wykorzystała minimum 14 tygodni należnego jej urlopu.
 
Z rodzicielstwem związany jest jeszcze jeden przywilej pracownika . Są to dwa dni  płatnego zwolnienia przysługującego co roku, do czasu gdy dziecko nie ukończy czternastego roku życia.
 
 Urlop wychowawczy przysługuje  zarówno pracownicy, jak i pracownikowi, ale nie jednocześnie (chyba że przez trzy miesiące jest niepłatny), i może trwać trzy lata – ale nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko czterech lat/ Urlop ten może być podzielony na maksymalnie cztery etapy, i można z niego w każdym czasie zrezygnować.